Пад такой назвай у газеце Звязда выйшаў матэрыял, прысвечаны трэнеру і кіраўніку нашага шахматнага клубу Віктару Барскаму. Падаем тэкст артыкулу.
Шахматы, якія, здавалася, страцілі папулярнасць, сёння зноў становяцца адным з самых любімых захапленняў новага пакалення. 24-гадовы выпускнік гістарычнага факультэта БДУ Віктар БАРСКІ яшчэ нядаўна сам вучыўся асновам гульні ў сталічным Палацы дзяцей і моладзі, а нядаўна ўжо адкрыў уласны клуб, заняткі ў якім праходзяць у тым ліку і па-беларуску.
— Сам я зацікавіўся гульнёй даволі позна, — расказвае Віктар. — Прыйшоў займацца ў палац, калі мне было дзевяць, у той час як найлепшым узростам для знаёмства з шахматамі лічыцца пяць—шэсць гадоў. Гуляў там да заканчэння школы, «дарос» да кандыдата ў майстры спорту, але, шчыра скажу, вялікай «зоркай» не быў. У дзіцячых турнірах трапляў «у прызы» на чэмпіянаце Мінска, на чэмпіянаце краіны вышэй сёмага месца не падымаўся. Пасля гімназіі паступіў на гістфак БДУ, бо вырашыў прысвяціць сябе вывучэнню гісторыі краіны, і шахматы практычна закінуў. Але на чацвёртым курсе зразумеў, што ні ў якасці школьнага настаўніка або супрацоўніка музея, ні на пасадзе архівіста сябе не бачу. Прыйшоў у Палац моладзі і прапанаваў сваю кандыдатуру на пасаду трэнера.
Хлопец прызнаецца, што на першых занятках трохі хваляваўся. У яго было шмат ідэй, у тым ліку правядзенне заняткаў на беларускай мове, але ён не быў упэўнены, што дзеці паставяцца да гэтага прыязна. З цягам часу зразумеў, што работа яму падабаецца, і наяўнасць пэўнага досведу дазволіла спрабаваць новае. Першыя заняткі на роднай мове большасці навучэнцаў і іх бацькоў прыйшліся даспадобы, таму Віктар зрабіў іх сваёй «фішкай». Тым больш, што вялікай розніцы, па яго словах, няма — тэрміналогія адна. Вось толькі называць ферзя каралевай па-руску Віктар не дазваляе, а па-беларуску — поўная свабода. Усё астатняе — просты пераклад, напрыклад, прыём, які па-руску называюць «вилкой», становіцца «відэльцам».
— У Палацы вялікай нечаканасцю для мяне стала, што на шахматы ўвогуле ёсць попыт, — сцвярджае Віктар. — Цяпер вельмі шмат бацькоў прыводзяць дзяцей гуляць. Я думаю, адна з прычын — пэўная «настальгія». Старэйшае пакаленне добра памятае, якой была папулярнасць шахмат, найлепшых спартсменаў у Савецкім Саюзе. Прозвішчы Карпава, Каспарава ведалі ўсе, свае «зоркі» былі і ў кожнай саюзнай рэспубліцы (у Беларусі, напрыклад, Віктар Купрэйчык), а вялікія матчы трансліраваліся на галоўным тэлеканале. Другая прычына — папулярнасць дадатковай адукацыі, бо цяпер усе разумеюць, што апроч школьнай праграмы дзіцяці трэба займацца нечым яшчэ. І шахматы ў гэтым сэнсе — сапраўды выдатны занятак: яны развіваюць логіку, вучаць дзяцей самастойнаму прыняццю рашэнняў. А вось сувязь з матэматыкай я б назваў стэрэатыпам — асабіста мне ў гімназіі гэты прадмет даваўся цяжка.
Пасля заканчэння тэрміну размеркавання хлопец зразумеў, што магчымасцяў для развіцця ідэй яму не хапае. Ідэя нарадзілася сама сабой — стварыць уласны клуб, дзе можна было б рабіць усё так, як хочацца самому. Віктар сцвярджае, што адкрыць уласную справу не было праблемай — ён зарэгістраваўся як індывідуальны прадпрымальнік (разабрацца з дэталямі дапамаглі сваякі і бацька, у якога быў свой бізнес), пасля чаго знайшоў вольнае памяшканне, зрабіў у ім рамонт, набыў за ўласныя зберажэнні сталы і дошкі. Так і з'явіўся клуб «Шахматны дом». Справу можна назваць сямейным бізнесам: апроч Віктара, у якасці трэнераў тут працуюць яго брат і бацька. Першыя вучні — тыя самыя дзеці, што раней займаліся ў групе хлопца ў Палацы дзяцей і моладзі.
У «Шахматным клубе» трынаццаць груп: як беларускамоўных, так і рускамоўных. У кожнай — да дзесяці чалавек. Прычым большасць дзяцей у штодзённым жыцці размаўляюць па-руску. Хлопец кажа, што многія бацькі спадзяюцца: праз шахматы школьнікі падцягнуць веданне роднай мовы. У клубе нямала дзяўчат (хоць, вядома, менш, чым хлопцаў) — так, Злата Палюховіч гуляе ў шахматы з трох гадоў! «Не ведаю, чаму мне гэта падабаецца, — сарамліва ўсміхаецца дзяўчынка. — Я люблю шахматы, і не толькі за перамогі, гэта проста цікава». Віктар сцвярджае, што якраз у дзяўчат болей шанцаў на поспех у шахматным спорце — канкурэнцыя там трохі меншая. Апошнія спаборніцтвы, на якіх выступаў «Шахматны клуб», праходзілі ў Чэхіі — два ўдзельнікі трапілі на прызавыя прыступкі. Заняткі каштуюць ад 40 да 60 рублёў за месяц. Хлопец упэўнены — прыбыткаў хопіць, каб гэтае месца працы было адзіным.
Яраслаў ЛЫСКАВЕЦ
Фота Канстанціна ДРОБАВА
